wtorek, 01 czerwiec 2021 10:14

Zachowek

Oceń ten artykuł
(5 głosów)

Może się zdarzyć, że spadkodawca cały swój majątek zapisał w testamencie na rzecz jednego tylko spadkobiercy lub na rzecz osoby obcej – z pominięciem osób najbliższych spadkodawcy, którzy z mocy ustawy są uprawnieni do dziedziczenia po nim.

Może się również zdarzyć, że spadkodawca za swojego życia darował (zapisał umową darowizny) jednemu tylko spadkobiercy lub też osobie obcej swoją nieruchomość (na przykład mieszkanie lub dom), która jest jedynym wartościowym składnikiem majątkowym po spadkodawcy i wchodziłaby do spadku, gdyby nie została przed śmiercią spadkodawcy darowany innej osobie.

W takich sytuacjach osobom najbliższym, które dziedziczyłyby po zmarłym z mocy ustawy, gdyby ten nie sporządził testamentu lub otrzymałyby w drodze spadkobrania nieruchomość po nim, gdyby ten przed swoją śmiercią nie darował jej innej osobie – przysługuje zachowek.

Uprawnionymi do zachowku są osoby powołane do spadku z mocy ustawy, to jest: dzieci, wnuki, małżonek i rodzice spadkodawcy. Tym osobom przysługuje prawo żądania od osób powołanych w testamencie do spadku sumy pieniężnej stanowiącej równowartość należnego im zachowku. Rodzice są uprawnieni do zachowku jedynie w sytuacji, gdy spadkodawca nie miał dzieci, a wnuki – tylko w przypadku, gdy dzieci spadkodawcy nie żyją.

Prawa do zachowku nie mają więc pozostali spadkobiercy (powołani do spadku z mocy ustawy w II grupie) – to znaczy – rodzeństwo i zstępni rodzeństwa (zob. art. 932 k.c.), a także dziadkowie spadkodawcy i ich zstępni (art. 934 k.c.) oraz dzieci małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku (art. 9341). Prawa do zachowku nie mają także gmina lub Skarb Państwa, które w pewnych wypadkach mogą dziedziczyć z mocy ustawy (art. 935 k.c.).

Zachowek - kiedy się należy?

Zachowek przysługuje w sytuacji, w której spadkodawca pominął osobę bliską w testamencie, przeznaczając swój majątek innym osobom. W takiej sytuacji osobie pominiętej przysługuje zachowek, jeżeli należy do kręgu osób wymienionych w art. 991 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z regulacjami Kodeksu cywilnego zachowek należy się osobom zarówno przy dziedziczeniu ustawowym, jak i testamentowym.

Zachowek będzie więc występował w przypadku sporządzenia testamentu przez spadkodawcę, gdzie oznacza on części, w których mają dziedziczyć spadkobiercy. Zachowek należy się także w sytuacji, gdy mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym. Sytuacja taka wystąpi, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu, jednak rozporządził majątkiem za swojego życia poprzez dokonanie darowizny. Większość przedstawicieli doktryny opowiada się wyraźnie za stanowiskiem, iż uprawnione z tytułu zachowku są osoby wymienione w art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego w sytuacji, gdy nie dochodzą one do dziedziczenia z ustawy lub z testamentu, ale ich udział w spadku jest mniejszy niż należny im zachowek. Jednoznacznie na temat zachowku wypowiada się orzecznictwo. Za w pełni uzasadnione należy uznać stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z 13.02.2004 r. (II CK 444/02): „jeżeli uprawniony do zachowku, dziedziczący z ustawy wespół z innymi osobami, nie otrzymała należnego mu zachowku, ma przeciwko współspadkobiercom roszczenia o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia”.

Chcąc określić roszczenie o zachowek od obliczonego zachowku, należy zgodnie z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego odjąć wartość udziału spadkowego, darowizn i zapisów oraz zgodnie z art. 997 Kodeksu cywilnego koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.

Artykuł 991 § 1 Kodeksu cywilnego wymienia krąg osób uprawnionych do zachowku. Są to: zstępni ( np.: syn, córka), małżonek i rodzice spadkodawcy. Wysokość zachowku uzależniona jest od przymiotów osobistych. W przypadku osób małoletnich i trwale niezdolnych do pracy jest to 2/3 wartości udziału spadkowego, której by danej osobie przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału. W każdym przypadku należy krąg osób uprawnionych do zachowku ustalać stosownie do okoliczności danej sprawy.

Ile może wynieść wartość zachowku?

Wysokość zachowku wynosi połowę sumy, jaka by przysługiwała danej osobie, gdyby miało miejsce dziedziczenie ustawowe. W przypadku osób małoletnich i stale niezdolnych do pracy wysokość zachowku zwiększa się do 2/3 udziału. Zachowek jest zawsze w postaci pieniężnej.

Zapłaty należnego zachowku można domagać się tylko przez okres 5 lat, licząc od dnia ogłoszenia testamentu. Jeżeli natomiast spadkodawca nie sporządził testamentu 5-letni termin przedawnienia roszczeń o zachowek należy liczyć od dnia śmierci spadkodawcy (to jest od otwarcia spadku) (art 1007 k.c.).

Na samym początku należy obliczyć wartość przysługującego zachowku. W tym celu niezbędna okazuje się znajomość prawa spadkowego. W naszej kancelarii we Wrocławiu oferujemy kompleksową pomoc związaną z wystąpieniem z roszczeniem o zachowek. Wysokość zachowku to oprócz przedmiotów spadku, także określone darowizny. Należy również ustalić krąg spadkobierców ustawowych. Jednak zawsze w pierwszej kolejności należy podjąć próbę ugodowego uregulowania sprawy zachowku.

Zachowek w przypadku dokonania darowizny

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa spadkowego, darowizny dokonane przez spadkodawcę za życia podlegają zaliczeniu zarówno na poczet schedy spadkowej przy dziedziczeniu ustawowym, jak i doliczeniu do substratu zachowku.

Obliczenie wysokości zachowku odbywa się w etapach. W pierwszej kolejności określamy wysokość udziału spadkowego stanowiącego podstawę do wyliczenia zachowku, a następnie ustalamy wartość spadku potrzebną do wyliczenia zachowku, jak również ustalamy substrat zachowku, a więc stan czysty spadku (aktywa minus pasywa), do którego doliczamy dokonane za życia spadkodawcy darowizny.

Powyższe potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 marca 2008 r., sygn. akt IV CSK 509/07, gdzie wskazał, że przy obliczaniu wysokości zachowku rolą sądu jest ustalenie czystej wartości spadku.

Zauważyć należy, że instytucja zachowku ma zapewnić członkom najbliższej rodziny spadkodawcy, zaliczonym do kręgu uprawnionych do zachowku, uzyskanie określonej korzyści ze spadku niezależnie od woli spadkodawcy, tj. choćby spadkodawca pozbawił ich tej korzyści przez rozrządzenia testamentowe lub dokonane darowizny.

Zachowek - posiadamy doświadczenie

Do kancelarii we Wrocławiu, Poznaniu i Oleśnicy zgłasza się wiele osób, którym niestety nie udało się dojść do porozumienia pod względem zawarcia ugody w kwestii zachowku. W tym przypadku następuje wniesienie do sądu pozwu o zachowek. W naszej kancelarii we Wrocławiu przedstawimy Państwu całą niezbędną dokumentację, jaką należy przygotować w takiej sytuacji. Prowadzimy wiele spraw o zachowek we Wrocławiu, dzięki czemu jesteśmy w stanie zaoferować kompleksowe wsparcie.

Należy pamiętać o tym, że dochodzenie zachowku jest znacznie sformalizowane, co oznacza, że uchybienie przepisom może skutkować przegraną. W celu uniknięcia takiej sytuacji, można zlecić reprezentację przed sądem profesjonalnemu pełnomocnikowi. Jednak w naszej Kancelarii Radcy Prawnego Łukasz Bilski we WrocławiuPoznaniu i Oleśnicy każdy przypadek związany z zachowkiem omawiamy indywidualnie, bazując na naszym wieloletnim doświadczeniu w prowadzeniu spraw o zachowek we Wrocławiu.

Z pomocą specjalistów Kancelarii Radcy Prawnego Łukasz Bilski z Wrocławia, Poznania i Oleśnicy z łatwością pokonasz trudności związane z uzyskaniem należnego Ci zachowku lub uniknięciem zapłaty takiego zachowku, zmniejszeniem jego kwoty – w zależności od tego czy jesteś osobą uprawnioną czy zobowiązaną do zapłaty zachowku.

Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Bilski z Wrocławia, Poznania i Oleśnicy specjalizuje się w tego typu sprawach. Reprezentujemy naszych Klientów zarówno w postępowaniach sądowych, jak również przedsądowych – które zmierzają do zakończenia sporu o zachowek na drodze polubownej, bez konieczności występowania do Sądu ze stosownym powództwem, dzięki czemu nasz Klient unika niepotrzebnych emocji oraz dodatkowych kosztów związanych z uciążliwym procesem sądowym w tym zakresie.

Wyświetlony 2548 razy Ostatnio zmieniany wtorek, 24 styczeń 2023 15:58

Polecamy także Kancelarię Spraw Rozwodowych i Rodzinnych

www.kancelaria-olszewska.pl

O nas

Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Bilski we Wrocławiu, Poznaniu i Oleśnicy oferuje usługi prawne dla osób fizycznych, jak i podmiotów gospodarczych z zakresu szeroko pojętego prawa cywilnego w postępowaniu przedsądowym oraz w postępowaniu sądowym we wszystkich instancjach.

Szybki kontakt

Kancelaria Radcy Prawnego Łukasz Bilski
Wrocław, ul. Biskupia 10A/13
Poznań, ul. Święty Marcin 45C/15
tel. 723 111 743
Oleśnica, ul. A. Mickiewicza 4B/8
tel.: 535 261 321
Wałbrzych, pl. Magistracki 3/18
tel.: 723 111 743